Categorieën voor bescherming

De gebouwen en bouwwerken zijn bij de selectie en waardering onderverdeeld in de volgende categorieën:

• vrij waardevol (beeldondersteunend) gebouw of bouwwerk
• waardevol (beeldbepalend) gebouw of bouwwerk
• zeer waardevol (of monumentaal) gebouw of bouwwerk

Onderstaand zijn de globale uitgangspunten voor bescherming van de bovengenoemde categorieën aangegeven. Naast deze algemene uitgangspunten per categorie wordt er ook bescherming op maat aangeboden door voor elk individueel pand de unieke elementen aan te duiden met historische waarde. Op deze manier behouden we de karakteristiek van individuele bouwwerken.

Algemene uitgangspunten per categorie

Vrij waardevol (beeldondersteunend) gebouw of bouwwerk
De circa 250 vrij waardevolle gebouwen zijn met name beeld- of ruimtelijk ondersteunend. Deze gebouwen zijn met name van belang vanwege ruimtelijke aspecten, de situering, afmeting en richting van de bouwmassa, die bijdraagt aan de beleving van de (historische) nederzettingsstructuur. Voor deze categorie gelden de onderstaande uitgangspunten:

• herstel en versterking van het ruimtelijk historisch beeld en de ruimtelijke historische belevingswaarde door middel van het behoud van de bestaande bouwmassa, afmetingen van de bouwmassa, goothoogte en (dak)richting;
• voor het geheel of gedeeltelijk slopen van een beeldondersteunend gebouw moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd, die alleen wordt verleend als de historische bouwmassa niet te handhaven is. Dat geldt niet voor het vernieuwen van onderdelen, welke uit oogpunt van onderhoud noodzakelijk zijn.

Waardevol (beeldbepalend) gebouw of bouwwerk
De circa 210 waardevolle gebouwen hebben een mindere mate van gaafheid en authenticiteit dan de zeer waardevolle gebouwen. Vaak zijn de oorspronkelijke ramen vervangen of is de indeling van de ramen gewijzigd. De architectuur, gevelindeling en gevelornamenten zijn over het algemeen wel gaaf bewaard gebleven en als zodanig in cultuurhistorische zin van belang. Voor deze categorie gelden de onderstaande uitgangspunten:

• ten aanzien van de bouwmassa, afmetingen van de bouwmassa, goothoogte en (dak)richting gelden dezelfde voorschriften als voor vrij waardevolle (beeldondersteunende) gebouwen of bouwwerken;
• aanvullend aan de bescherming van de bouwmassa worden ook de gevels van het waardevolle (beeldbepalende) pand beschermd. In dit geval gaat het om de geleding, gevelopeningen, de ornamenten en het materiaal- en kleurgebruik van de gevels en het dak. Voor wijzigingen aan de gevel is een omgevingsvergunning nodig. Daarmee wordt beoogd om de historische gevelcompositie en waardevolle ornamenten van de gevels te behouden;
• we willen eigenaren met bewustwording en subsidie stimuleren om de verstoringen van de architectuur op te heffen, door bijvoorbeeld de historische raamindeling terug te brengen.

Zeer waardevol (of momumentaal) gebouw of bouwwerk
De circa 100 zeer waardevolle gebouwen zijn in hoge mate gaaf en authentiek. Deze gebouwen zijn in hun geheel beschermenswaardig. Voor deze categorie gelden de onderstaande uitgangspunten:

• ten aanzien van de bouwmassa, afmetingen van de bouwmassa, goothoogte en (dak)richting gelden dezelfde voorschriften als voor vrij waardevolle (beeldondersteunende) gebouwen of bouwwerken;
• ten aanzien van de gevels (geleding, gevelopeningen, de ornamenten en het materiaal- en kleurgebruik van de gevels en het dak) gelden dezelfde voorschriften als waardevolle (beeldbepalende) gebouwen of bouwwerken;
• aanvullend aan de bescherming van de bouwmassa en gevels worden ook de ramen, deuren, poorten en gevelelementen beschermd. Voor het wijzigen hiervan zal eveneens een omgevingsvergunning nodig zijn. Daarmee wordt beoogd om historisch waardevolle ramen en detailleringen te behouden;
• we willen eigenaren met bewustwording en subsidie stimuleren om het pand in goede staat te behouden en belangrijke historische onderdelen te behouden.

Weten welk waardevol erfgoed is geselecteerd? Lees meer op www.gemeentestein.nl/erfgoedbeleid.